| Bezetting
|
|
| Op 1 september 1939 begint de Tweede Wereldoorlog en vanaf dan zijn Europa en andere delen van de wereld bijna zes jaar lang verwikkeld in een verschrikkelijke oorlog. | |
| Een
wereldoorlog, dit betekent dat er een enorme verscheidenheid aan
voorwerpen met betrekking tot deze oorlog is geweest. Om een goed beeld
van de oorlog te kunnen geven verzamel ik een breed scala aan
voorwerpen. Hierbij ligt de nadruk op de gebeurtenissen in het
Koninkrijk Nederland.
|
|
| Het
dagelijks leven Al vanaf de eerste bezettingsdag veranderde in Nederland het maatschappelijk leven. Dit gebeurde eerst heel geleidelijk met als doel een totale gelijkschakeling aan het Nationaal Socialistische gedachten goed. Naar mate de bezetting voortduurde werd de houding van de bezetter tegenover de bevolking steeds grimmiger en ontstond er een totale terreur. |
|
|
Vanaf de eerste oorlogsdag probeerden de Duitsers via door vliegtuigen afgeworpen propaganda pamfletten de Nederlandse soldaten op andere gedachten te brengen. Duitsland was niet de vijand maar Engeland. Veel effect hadden deze pamfletten echter niet. |
| Schaarste Door het wegvallen van veel handelslijnen ontstond er een grote tekort aan grondstoffen. Er verschenen daardoor veel, vaak creatieve, vervangende producten op de markt. In de collectie bevinden zich een aantal van deze surrogaten.
|
|
|
Surrogaatproducten voor koffie, thee, tabak, zeep en touw. |
|
Doordat er van uit het buitenland geen tabak meer kon worden geïmporteerd verbouwde menig roker zelf tabak. Deze kon men dan laten verwerken tot sigaretten of ander rokerswaar. |
| Verzet
en collaboratie Goed
en Fout. In en direct na de oorlog was het duidelijk, iemand was
"goed" (tegen de Duitse bezetter) of iemand was "
fout" (voor de Duitse bezetter). De laatste jaren is er binnen de
Nederlandse geschiedschrijving, meer aandacht voor het grote grijsgebied tussen goed en fout. De hele oorlog door moesten mensen keuzes
maken. Deze keuzes zouden bepalend zijn hoe zij uit de oorlog zouden
komen. Het verzet bestond uit vele categorieën, zoals het gewapende verzet, de hulp aan onderduikers en de falsificatiecentrale.
|
|
| Begin van
de pagina
|
|
|
Al
snel werd de informatievoorziening door de Duitse bezetter aan banden
gelegd. Een alternatieve berichtgeving kon daardoor dan ook niet uit
blijven. Al snel na de capitulatie in 1940 verschenen de eerste illegale
bladen. Deze eerste illegale bladen werden met de hand geschreven,
getypt of gestencild. Pas in augustus 1941 werd er voor het eerst een
ondergrondse krant gedrukt: Het Parool. Uit de verscheidenheid in titels
was te zien dat de vooroorlogse politieke verdeeldheid tijdens de
oorlog gewoon doorging.
|
|
Zogenaamde
‘Brandplaatjes’ Illegaal
verspreide foto’s van het koninklijk huis.
|
|
Al vanaf de capitulatie werden tal van tegeltjes en wandbordjes en andere amateur kunstwerkjes vervaardigd. Vaak met opbeurende teksten en spreuken. Ze werden voornamelijk door onderduikers gemaakt en verkocht ten bate van het verzet. |
|
Door de falsificatiecentrale van het verzet werden tal van documenten, stempels enz. vervalst of nagemaakt. |
 |
Engelse
droppingscontainer Tijdens de eerste jaren van de oorlog moest het gewapende verzet zich vaak behelpen met wapens van het voormalige Nederlandse leger, wapens gestolen van individuele Duitsers of wapens buitgemaakt bij overvallen op politiebureaus. Er werd vanuit het verzet en grote druk op Engeland gelegd om in wapens te voorzien. Rond juli 1944 kwamen de eerste wapendroppingen op gang.
|
| Begin van de pagina | |
| Collaboratie De meest bekende pro Duitse organisatie was de Nationaal Socialistische Beweging (N.S.B.), maar daarnaast waren er o.a. de Nederlandse SS, de Landwacht. De Leden kwamen uit alle lagen van de bevolking. De voornaamste reden om lid te worden was politiek-ideologisch. Aanvankelijk werden mensen ook lid vanuit de bewondering voor wat Hitler en Mussolini tot stand hadden gebracht. Toen later in de oorlog bleek dat deze keuze verkeerd was, zagen velen geen weg meer terug.
|
|
|
Enkele
voorwerpen van de NSB. Een uniformpet, een stropdas, een grammofoonplaat
en een spaarpot.
|
|
Politie-uniform
naar Duits model.
Tijdens de bezetting werd er in Schalkhaar (bij Deventer) een op Nationaal Socialistische politieopleiding opgericht. De hier geschoolde politiemannen vormden de kern van de politieafdeling die belast was met het oprollen van verzetsorganen en de jacht op Joden. |
| Vervolging Direct nadat Hitler aan de macht kwam werden politieke tegenstanders en Joden openlijk gemolesteerd en opgepakt. Velen van hen werden in concentratiekampen opgesloten en vonden daar de dood. Tijdens het Nazi regime zijn er zo miljoenen onschuldigen vervolgd en vermoord. Met name het Joodse ras werd als een kwaad gezien dat moest worden uitgeroeid.
|
|
|
Op 15 december 1941 wordt een verordening afgekondigd "over het optreden van joden in het openbaar" Vanaf dan zijn bordjes als deze verplicht bij ingangen van cafés , hotels theaters, sportvelden parken enz. |
|
De Joden treft het ene na het andere verbod. Zo moesten zij vanaf april 1942 in het openbaar een gele ster dragen. Deze moesten zij zelf betalen, vier cent per stuk. Per vier sterren moest ook nog eens één textielbon ingeleverd worden. |
| Naast
de bovengenoemde thema's zijn
er nog tal van onderwerpen waar aandacht aan wordt besteed: Winterhulp Nederland, voedseldistributie, Nederlandse Unie, onderwijs, inleveren radiotoestel, fietsenvorderingen, sport, literatuur, razzia's, stakingen, uitgaansleven, onderduiken, werken in Duitsland, sabotage , Nederlandse Oost Compagnie, Atlanticwal, evacuaties, hongerwinter, bevrijdingsfeesten. |
|
| Begin van de pagina | |